Dyscyplinować czy wychowywać bezstresowo?

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie: należy dzieci dyscyplinować? czy wychowywać bezstresowo - bez kar
i zakazów? Należy pamiętać, że dyscyplinowanie nie jest tożsame z karaniem. Dzięki dyscyplinie dzieci uczą się zasad, norm społecznych i samokontroli, a jej celem jest nauczenie samodyscypliny. Dzięki dyscyplinie, stawianiu określonych granic i byciu konsekwentnym, zapewniamy dziecku poczucie bezpieczeństwa oraz miłości. Dostarczamy również (tak ważnego) w tym okresie rozwoju, poczucia stałości i przynależności.

Pamiętajmy, że warto również pomóc dziecku w zaakceptowaniu zasad i stawianych granic oraz wyjaśnić konsekwencje, jakie na niego czekają, jeśli je przekroczą. 

Jak reagować?

Najlepszym rozwiązaniem jest spokojna rozmowa z zaznaczeniem, że kochamy swoje dziecko, ale dopóki samo nie będzie w stanie powstrzymywać się od tego typu zachowań, to my musimy nad tym zachowaniem czuwać. Stosowane kary - na przykład zakaz grania na tablecie, nie może być zbytnio odroczone w czasie, lecz raczej zastosowane w miarę szybko po zawinieniu.

Ponadto kara nie może być zbyt długa czasowo, bo sami możemy stać się nie konsekwentni w jej egzekwowaniu. Przykładowo: w złości (nakręcając się przy tym coraz bardziej), zaczynamy od odebrania jakiegoś przywileju na jeden dzień, a kończymy go na jeden miesiąc, przy czym sami po paru dniach zakaz cofamy. Jesteśmy w ten sposób w oczach dziecka niekonsekwentnymi. Daje mu to świadomość, że kara i granice są ruchome i możliwe do obejścia.

Dyscyplinowanie powinno także dotyczyć ważnych kwestii oraz powinno być dostosowane do etapu rozwoju dziecka. Niemowlę i bobasa do około drugiego roku życia najlepiej dyscyplinować poprzez odwrócenie jego uwagi i skierowanie jej na inną aktywność, bądź wyniesienie z danego pomieszczenia w inne miejsce. Dwulatkowi natomiast dobrze jest już wyjaśniać i podawać powody dlaczego jego zachowanie jest nieodpowiednie.

Na co jeszcze powinniśmy zwrócić uwagę?

Należy również brać pod uwagę temperament dziecka. Delikatnego i wrażliwego malucha nadmierna kara może zbyt mocno dotknąć, a dla rozrabiaki delikatne napomnienie będzie niezauważalne. Ponadto dyscyplinowanie i wykazywanie nadopiekuńczości nie powinno następować w obecności innych osób lub rówieśników. Powoduje to u dziecka poczucie wstydu i niesprawiedliwości.

Pamiętać także należy, że sami jesteśmy dla naszego dziecka wzorem zachowania i wskazane jest, aby nauczyć je panowania nad sobą i radzenia sobie z różnymi sytuacjami, poprzez dawanie przykładu własnym zachowaniem. Dobrą metodą jest stosowanie wyciszenia, na przykład w odosobnionym miejscu, jednak czas ten nie może być zbyt długi.  Nie powinno stosować się kar fizycznych ponieważ są nie skuteczne i uczą agresji.

Na koniec jeszcze jedna ważna wskazówka! Jeśli dziecku uda się zapanować nad sobą (po trudnym zdarzeniu), należy mu dostarczyć pozytywnego wzmocnienia w formie pochwały - o czym często zapominamy.

Ilona Kraśnicka

Psycholog, Terapeuta